Bharati Birje Diggikar

 समकालीन कविता - फादील अल अझावी (Fadhil al-Azzawi ,जन्म 1940 ) हे अरब जगतातील मान्यताप्राप्त इराकी कवी-साहित्यिक .अनेक कवितासंग्रह , कादंबऱ्या , समीक्षा व आत्मचरित्रात्मक लेखन त्यांनी अरेबिक भाषेत केले आहे. इंग्लिश साहित्याच्या पदवीबरोबर जर्मन भाषेतून उत्तम अनुवाद केले आहेत.इराकमधील सत्तांतरात तुरुंगवास सोसल्यानंतर ते पूर्व जर्मनीत राहतात.’’IN MY SPARE TIME’’ या त्यांच्या अफलातून कवितेतून अद्भुत कल्पनाविलास आणि विश्ववास्तवावरील एक खोचक भाष्य आपल्याला चकित करून जातं. माझ्या मोकळ्या वेळेत - पद्यानुकृती या कंटाळ्याच्या दीर्घ मोकळ्या प्रहरी मी घेऊन बसतो पृथ्वीगोल सामोरी खेळातच रचतो त्यावर नवीन देश अनुपस्थित जेथे पोलिस किंवा पक्ष उडवून टाकतो इतरही आणिक काही ते देश विचारत ज्यांना कोणी नाही ओसाड दूरवर वाळवंट रखरखते मी फुसांडणाऱ्या नद्या धाडतो तेथे निर्मितो मग नवे खंड आणखी सागर असू देत आपले! गरजच उद्भवली तर रंगीत नकाशा नवी रेखणी भारी - जर्मनी गुंडाळून प्रशांत सागरतीरी! पाण्यात व्हेल माशांची गजबज चाले ते तिचे किनारे धुक्यामध्ये बुडलेले गल्बते वल्हवत चाच्यांचीच खुशाल त्या किनाऱ्यास मग निर्वा...

  फ्रान्सिन स्टर्ले - मिनेसोटा , अमेरिका, जन्म १९५२ ,लेखिका , कव यित्री , शिक्षिका , मार्गदर्शक ; कविता आणि लेखनविषयक वर्कशॉप्सचं आयोजन.  यांची Dreaming of Picasso ही चित्रप्रत्ययदर्शी कविता, एक वेगळ्या प्रकारे चित्रशैलीकविता असंही म्हणता येईल. अतिशय जिव्ह्याळ्याचा हा विषय,त्याला दिलेला स्त्रीवादाचा प्रभावी स्पर्श. मी केलेली ही अनु कृती.   पिकासोचं स्वप्न-   रात्रभर भरभरून कहर शेकडो भौमितिक डोळ्यांचा माझ्या स्वप्नसृष्टीवर रात्रभर रात्ररात्रभर. पाखरं आणि होड्या किडे ठिपके फुल्या की डोळ्यांच्या या जोड्या हिऱ्यांच्या विसंगत कुड्या शून्यांचा गोलवा लपकाभर चांदवा चेहऱ्यावर ओघळावा गालांमधून निखळावा उभा न आडवा कानांखाली लोंबत कपाळाशी झोंबत कागदबाण रोरावत प्रत्येकच डोळा जिवंत आणि टकरावत सांध्यातून उघडे बायकांचे मुखडे त्यांचेच हे तुकडे आई बायको प्रेयसी किती शांत पण वाकडे ठिक-यांच्या ढिगाऱ्यात कळवळते सस्ती यांची उद्ध्वस्ती डोक्याच्या गच्चीत मांडलेली वस्ती निजेतला कहर मग माझीच नजर जोडीचे डोळे शोधते भरभर एवढ्या गर्दीतून झटपट लवकर तर अशी धावेन शोधून शोधून ...

  स्पॅनिश भाषेत लिहिणारे नोबेल विजेते कवी पाब्लो नेरुदा यांची कवी आणि माणूस म्हणून कारकीर्द वादळी आणि वादग्रस्त आहे. त्यांची प्रेमकविताही झंझावाती प्रतिमांनी ओतप्रोत नसेल तरच नवल. मानवी आसक्ती , प्रेम ,विरह आणि पंचमहाभूतांचा विराट खेळ एका कवितेच्या पटलावर. त्यांच्या एका प्रसिद्ध प्रेमकवितेचा इंग्रजी अनुवादावरून मी केलेला हा मराठी अनुवाद , एक प्रयत्न , आणखी एक आवडती अनुकृती. Every day you play with the light of the universe - विश्वाच्या किरणांमध्ये विहरशी उन्मुक्त तू खेळशी  .. विश्वाच्या किरणांमध्ये विहरशी उन्मुक्त तू खेळशी   पाण्यातून फुलांमधून,तरले ! साकारशी भेटशी जो गोरा मुखडा करात धरतो मी रोज लोभावुनी     द्राक्षांचा मधुघोस तो! तरि प्रिये तू आगळी त्याहुनी       तू नाहीस कधी -असू शकत ना,ज्या प्रेमभारात मी   ठेवू का तुज अंथरून पिवळ्या शेवंतीहारांत मी   कोणी नाव तुझे धुक्यात लिहिले दक्षीणताऱ्यांमधे    तू होतीस कशी तुझ्याहीपरती हे आठवू आज दे          ही माझी...

Do not go gentle into that good night’’ : Dylan Thomas : एक भावानुवाद ग्रेट ब्रिटन चे महान कवी डायलन थॉमस ( जन्म १९१४- मृत्यू १९५३ )शिक्षण अपुरे सोडून मनस्वी जीवन जगलेल्या या कवीला खूप मान्यता ब्रिटन व अमेरिकेत मिळाली , पण त्या प्रतिभेचा अंत अकालीच व्यसनी व अस्थिर जीवनशैलीमुळे झाला. ‘’Do not go gentle into that good night’’ या त्यांच्या अजरामर अविस्मरणीय कवितेच्या अनुवादाचा येथे आपण आस्वाद घेणार आहोत. या कवितेत ते आपल्या वृद्ध मरणासन्न वडिलांना मनातला  धगधगता संघर्ष वार्धक्यामुळे विझवून अबोलपणे मृत्यूला सामोरे जाऊ नका , शेवटचं बंड करा असं विनवत आहेत तेव्हा जणू आयुष्यभर संघर्ष करणाऱ्या आणि शेवटी विकलांग हताश झालेल्या वार्धक्याची चिरंतन शोकांतिका ते शब्दात उतरवत आहेत.. 'व्हिलानेल‘ या आकृतिबंधात मूळ कविता आहे .अनुवाद जरा वेगळेपणाने पण त्या अंगाने करण्याचा  प्रयत्न केलाय. (Villanelle A French verse form consisting of five three-line stanzas and a final quatrain, with the first and third lines of the first stanza repeating alternately in the following stan...

रॉबर्ट पिन्स्की हे १९४० मध्ये जन्मलेले अमेरिकेचे महान कवी, समीक्षक, साहित्यिक , अनुवादक.Poet Laureate म्हणूनही अमेरिकेने त्यांना मान्यता दिली. जवळजवळ १९ कवितासंग्रह लिहिणारे पिन्स्की कवितेला मौखिक कला मानतात आणि सामान्य लोकांना तिच्या महाप्रवाहात सामील करून घेण्याचे यशस्वी प्रयोग त्यांनी केले आहेत. ‘’ City Elegies ‘’ – शहराचे शोकगीत - या कवितामालिकेचा पहिला भाग .ज्यात त्यांची महानगरीय संपन्न जाणीव आधुनिक कवितेची व्यामिश्र अनुभूती वाचकाला देते. शहराचं शोकगीत : प्रत्येकजण असा भरकटत रहातो इथे पूर्ण दिवसभर स्वतःचं बंदिस्त शहर घेऊन हेलकावत राहातो शहरभर मंत्रभारित ओसाड : जणू एक स्थानकच शहरगर्भात कुठे गेलं माझं ते दार जे उघडतं मागल्या आळीत ? भिंती दगडमंडित,चढउतरते वीटढिगारे,स्फटिक-कडे कुठं आहे तो माझा रेखीव रस्ता जाणारा बंदराकडे ? ती खानावळ ?कुठे लपला कारखाना? ते घर प्रेमाचे जोडकमानीची छतं ?ते काळोख कातळचौकोनांचे ? कुठाय ती बाग ? वृक्षात झाकलेलं बाकडं लोखंडी ? शहारत्या वेली.रहदारीवर झुकते देवदारांची रांग खडी आता आहे आपल्यामध्ये एक डोंगर, अरण्यातली दरी दोघांना पाहिलं जिथे श...

डेरेक अॅल्टन वॉलकॉट ( Derek Alton Walcott ) जन्म १९३० , हे सेंट ल्यूशिया चे कवी आहेत. त्यांना १९९२ चा साहित्याचा नोबेल पुरस्कार व अन्य अनेक साहित्यजगातील सन्मान मिळाले आहेत. त्यांची कविता   ‘’ Night in the Gardens of Port of Spain ‘’- ‘’ पोर्ट ऑफ स्पेन शहराच्या बागांमधली रात्र ’’ रात्रीच्या एका   वेगळ्याच विश्वाचा प्रातिभ वेध घेते . पोर्ट ऑफ स्पेन शहराच्या बागांमधली रात्र रात्र , काळोखी उन्हाळ्यातली , सोपे करून घेते तिच्या गंधांचं गाव ; ती अभेद्य कस्तुरीगंध होते एका निग्रोचा , घामाइतकी खाजगी होते ती , तिचे गल्लीबोळ सोललेल्या शिंपल्यांच्या वासाची दुर्गंधी येणारे. रसरसलेल्या कोळशासारखी संत्री , निखारलेल्या फोडी कलिंगडाच्या बाजार आणि डफाचे ताल वाढवत नेतात तिची धग नरकाची आग की वेश्याघर : पार्क स्ट्रीट क्रॉस करत एक लाट उसळते खलाशांच्या चेहऱ्यांची , विरून जाते. समुद्रा च्या  संथ चकाकीबरोबरच क्लबातलं रात्रजीवन किणकिणत रहातं काजव्यांसारखं रात्रीच्या घनदाट केशपाशात . मोटारींच्या हेडलाईटसमुळे अंधारते तिची नजर , ऐकू येत नाहीत  तिल...